Nadrzędnym celem FSC jest poprawa funkcjonowania gospodarki leśnej na całym świecie. Program certyfikacji ma stanowić motywację dla właścicieli i zarządców, a także użytkowników lasów do stosowania metod pracy, które są przyjazne dla środowiska i korzystne dla lokalnych społeczności związanych z gospodarką leśną. Obecnie ponad 180 milionów hektarów lasów na całym świecie jest zarządzanych zgodnie z wytycznymi FSC.
Wiele osób z pewnością zastanawia się, czy certyfikacja lasów rzeczywiście wiąże się z jakimikolwiek pozytywnymi zmianami.
W celu zweryfikowania efektów działalności FSC przeprowadzono niezależne badania naukowe na zlecenie między innymi organizacji pozarządowych, takich jak WWF, Sustainable Forest Initiative, Centre for International Forestry Research, Wildlife Conservation Society czy Tropenbos International. Po przeanalizowaniu wyników, można zauważyć, że istnieją solidne dowody potwierdzające pozytywny wpływ certyfikacji FSC na środowisko, społeczeństwo i zarządzanie gospodarką leśną.
Pozytywny wpływ na środowisko
Przedmiotem jednego ze wspomnianych badań było porównanie tradycyjnej wycinki lasów w afrykańskim państwie Gabon z wycinką w certyfikowanych lasach1. Gabon, położone na równiku państwo, niewiele mniejsze od Polski, jest w 77 procentach pokryte lasem, który pełni niezwykle istotną rolę w gospodarce tego kraju. Część tropikalnych lasów Gabon stanowi także siedlisko jednych z największych na świecie populacji słoni, szympansów i goryli. Wycinka lasów wiąże się z budową dróg i zniszczeniami spowodowanymi przez powalane drzewa, co stanowi spore zagrożenie dla równowagi ekosystemów. Badania dowiodły, że w lasach zarządzanych zgodnie z wytycznymi FSC, szkody były o ponad połowę mniejsze niż w pozostałych miejscach wycinki Ponadto, zauważono, że w certyfikowanych lasach drogi są znacznie rozsądniej zaplanowane i lepiej zbudowane2. Dzięki takiej gospodarce, lasy utrzymane są w dobrej kondycji i mogą służyć zarówno człowiekowi jak i zwierzętom. Podobne efekty zauważono również w Kamerunie, Kongo, RPA ale również w takich Państwach jak np. Włochy3.
Certyfikacja FSC jest także skutecznym sposobem na ochronę lasów o szczególnej wartości przyrodniczej. Dobrym przykładem działalności FSC w tym aspekcie jest rosyjska tajga – niezwykle bogaty przyrodniczo teren, będący naturalnym siedliskiem wielu gatunków, w tym zagrożonego wymarciem tygrysa syberyjskiego.
W lasach Syberii, nawet legalna wycinka lasów zagraża naturalnym ekosystemom, gdyż rosnące zapotrzebowanie na drewno przyczynia się do poszerzania rejonów eksploatacji o nienaruszone do tej pory tereny. Brak systemów ochrony w tym regionie sprawia, że wycinka jest zupełnie niekontrolowana, a naturalne siedliska zostają zupełnie zniszczone. Certyfikacja FSC zmotywowała dzierżawców syberyjskich lasów do zupełnego wyłączenia ponad 125 tysięcy hektarów tajgi z jakiejkolwiek działalności, a także do wprowadzenia bardziej zrównoważonej eksploatacji lasów na kolejnych stu tysiącach hektarów. Ten sukces sprawił, że organizacje pozarządowe zajmujące się ochroną środowiska w Rosji uznały certyfikację lasów zgodnie z wytycznymi FSC za najlepszą metodę działania w tamtym regionie4.
Pozytywny wpływ na społeczności
Zarządzanie lasami według systemu FSC jest korzystne również dla społeczności zależnych od gospodarki leśnej. Na przykład, rygorystyczne wymagania FSC dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracowników przyczyniły się do zauważalnej poprawy warunków bytowych i opieki zdrowotnej pracowników kilku krajów afrykańskich5. Wymagania FSC dotyczące praw społeczności przyczyniły się także do nawiązania dialogu pomiędzy firmami i lokalnymi społecznościami w Rosji, a także do wprowadzenia bardziej zrównoważonego podziału zysków na tym terenie6. Również w Zielonym Sercu Afryki – w Kotlinie Konga zauważono, że certyfikacja FSC miała znaczący wpływ na poprawę komunikacji między społecznością i firmami zajmującymi się wycinką lasów7. Dzięki wymaganiom certyfikacji FSC, pracodawcy na całym świecie są zobowiązani do wykazania swojej troski o dobro pracowników związanych z gospodarką leśną.
Egzekwowanie przepisów prawa
Niezwykle istotnym elementem systemu certyfikacji FSC jest wymaganie przestrzegania przepisów prawnych związanych z leśnictwem i środowiskiem. W wielu krajach na świecie, wymagania prawne często nie są spełniane, nawet jeśli istnieje tam dobrze rozwinięta legislacja. W trakcie audytów FSC, zgodność z wymaganymi przepisami prawa jest dokładnie sprawdzana, dzięki czemu certyfikacja stanowi istotną motywację do przestrzegania prawa. Badania przeprowadzone w krajach Kotliny Konga przez CIFOR wykazały, że certyfikowane organizacje niemal w 100 procentach spełniają wszystkie wymagania prawne. Jest to znaczący wynik, zwłaszcza w porównaniu z działającymi w tamtych regionach niecertyfikowanymi firmami, które mogły wykazać zgodność z przepisami prawa tylko w 52 procentach. Podobne wyniki zostały odnotowane w badaniach przeprowadzonych w Boliwii, Brazylii i Rosji8.
Okazało się również, że certyfikacja FSC jest w stanie bezpośrednio wpłynąć na istotne zmiany w krajowych i regionalnych przepisach prawnych. Na przykład, polityka gospodarki leśnej w Rosji była do tej pory nastawiona jedynie na korzyści ekonomiczne. Niektóre przepisy prawne były wręcz sprzeczne z wymaganiami FSC, co uniemożliwiało certyfikowanie obszarów leśnych. Na szczęście te różnice nie doprowadziły do odrzucenia systemu certyfikacji, tylko zmobilizowały lokalne władze do działania. Konsultacje w sprawie przepisów rosyjskiego prawa zaowocowały reformą, która wprowadziła między innymi obowiązek ochrony dziewiczych regionów i gospodarowania lasami zgodnie z naturalnymi procesami9.
Przytoczone powyżej przykłady pokazują jedynie część dotychczasowych sukcesów organizacji FSC. Poza tym, w dalszym ciągu brakuje badań sprawdzających efekty certyfikacji lasów na wielu innych aspektach przyrody, takich jak bioróżnorodność czy jakość gleby i wody. Certyfikacja FSC ma jednak coraz większe znaczenie, zarówno pośród organizacji zajmujących się ochroną przyrody, jak i wśród samych przedsiębiorców i konsumentów. Dlatego też wpływ działalności FSC na lasy całego świata z pewnością będzie stale weryfikowany i oceniany.
Źródła:
1. Medjibe, V.P., Putz, F.E. & Romero, C. 2013. Certified and uncertified logging concessions compared in Gabon: changes in stand structure, tree species, and biomass. Environmental Management 51: 524–540
2. Medjibe, V.P., 2014. Reducing logging impact in Gabon. 23-2:18-20.
3. Celebrating Success: Stories of FSC certification. 2011. FSC. [dostęp 19 listopada 2015] <https://ic.fsc.org/preview.celebrating-success-stories-of-fsc-certification.a-611.pdf>.
4. Smirnov, D.Y. (ed.) Kabanets, A.G., Milakovsky, B.J., Lepeshkin, E.A., Sychikov, D.V. 2013. Illegal Logging in the Russian Far East: Global Demand and Taiga Destruction. WWF, Moscow.
5. Cerutti P.O, et al., 2014. Social impacts of the Forest Stewardship Council certification: An assessment in the Congo basin. Occasional Paper 103. CIFOR, Bogor, Indonesia.
6. Tysiachniouk, Maria S., 2012. Transnational governance through private authority – The case of the Forest Stewardship Council certification in Russia. PhD thesis, Wageningen University.
7. Cerutti P.O, et al., 2014. Social impacts of the Forest Stewardship Council certification…, Bogor, Indonesia.
8. Cashore, B, F. Gale, E. Meidinger, D. Newsom, 2006. Confronting Sustainability: Forest Certification in Developing and Transitioning Countries. Yale School of Forestry & Environmental Studies.; Rayden, T and E.E. Rawlings, 2010. Evaluation of the Management of Wildlife in the Forestry Concessions Around the national Parks of Lopé, Waka and Ivindo, Gabon.Wildlife Conservation Society; Price, Fran. 2010. The Nature Conservancy and tropical forest certification. EFTRN News 51.
9. Tysiachniouk, Maria S., 2012. Transnational governance through private authority…, Wageningen University.
10. http://d2ouvy59p0dg6k.cloudfront.net/downloads/fsc_research_review.pdf
11. https://ic.fsc.org/preview.celebrating-success-stories-of-fsc-certification.a-611.pdf
